US LANG AI BURMA POLICY – makau grup yin mungdan ni hpe hkra mai ai lam

Regional implications of US policy on Burma (Kachin translation)
Kavi Chongkittavorn, The Nation, Thailand, 5 October 2009

(Ga-numhtet: The Nation, Thailand, English shi laika hta pru ai commentary re. Commentary ka ai sat lawat gaw laksan shai ai, mabyin langai ngai a lam hpe ka yang lachyum hpe shading ai, kadai ra rawng nna byin ai ngu ai hku n yu ai. Ndai US Policy ningnan lam hta “Myen SPDC hte mazum nga sai ni hpe US policy hkra nga ai” ngu ai daram sha tsun ai; India hte Miwa hpe hkra ai hte ASEAN hte Australia hpe hkra ai lam ni gaw kaga ga rai nna grai shai nga ai lam hpe n sagawn madun dan ai. Dai majaw akyu pru hkra nga jang ga-yan lapran hkan rawng nga ai daw hpe ahpre shaw la ra nga ai. Dai majaw ndai ga gale hpe htawn shana na matu dasang lajang ai re. Lachyum ginsi ngu na ni hpe nambat shakap nna madun tawn ai. KAF/USA, 7 Ocober 2009)

1. Myen mung hte seng ai US policy hpe grai sadi nna ka tawn nga ai; dai ni Myen mung a manghkang kaba hta lam langai ngai a majaw shang lawm nga ai mungdan ni yawng hpe hkra nan hkra shading tawn nga ai. US policy a majaw US gaw Myen mung mabyin lam hta shang wa sai, dai a majaw ndai aten nna lam magup hta shai wa ai lam byin ra sai. Myen hpyen atsuya gaw, kaga mungdan ni hte ndai lang tengsha jahkrup shaga mayu ai, gajam kalam ginsup ai lam n rai sai, ngu ai lailen sakse hpe shadan madun dan ra hkra, SPDC hpe hkra na matu US policy shading tawn nga ai.

2. US lang ai ladat hta lawan tin shai wa ra ai ngu ai hku n re; Myen a lailen hte mung kata na mabyin hpe US gaw azin ayang sagawn nna shen mayu nna re, ndai hpe ra ai aten la nna galaw na re.Dai aten hta SPDC maga de nna jet ai, dingman ai shawang amyit hte shang lawm jahkrup shaga nga ai, ngu ai lailen sakse madun ra na re. US gaw SPDC hte jahkrup ai lam gaw jaw ai lam re, ngu myit dawdan lu hkra sakse madun na lit gaw SPDC a lit re.

Tim, ya byin nga ai manghkang gaw grai na hkra byin nga sai, kadai ni a matu mung n kaja ai manghkang re. Ndai lang yaw shada ai lam byin wa na rai yang US hta n-ga kaga mungdan ni mung shang lawm nna shawng de shamu shamawt lu hkra htu ganawng lawm ra na re. Obama atsuya gaw ndai zawn lawt lu na lam n mu mat wa sai manghkang hpe magra jum nna lama ma shabyin dat na hku rai nga ai majaw, kaga mungdan ni mung tinang a Myen hte seng ai ladat hpe gram sharai na lam pru wa sai.

Lachyum: Miwa hte India gaw, Myen mung democracy byin wa lu na ningpawt sharawt lam hta n shaga ai, hpaga lam hku sha sa lai wa sai. Ndai ladat matut hkan na nga yang US policy hta nhtan shai mat wa sana re. Miwa hte India a matu SPDC hpaga lam gaw manghkang byin wa na re. ASEAN hpung hte Australia gaw, democracy lam hta shadut yu sai re majaw, ndai ni a masa hpe US policy grau n-gun ja wa shangun sana re. Ya aten hta kata lam hta shang lawm ai lam hpe ta-tut n galaw ai sha, shinggan nna marawn shaga ai ni, European Union zawn, ya aten nna gaw tatut shang lawm na hpe US policy myit mada nga sai. Dai n rai yang kaga lam hta shanhte US hte mazum ai lam hta hkra wa na rai nga ai.

3. US yaw shada ai lam hta lawan byin na daw hte aten la nna gawgap na daw, ngu daw lahkawng garan tawn nga ai. Shawng e shabyin na daw hta ya aten e jahkrup shaga ai lam, General Than Shwe hte Aung San Suu Kyi ni lawm nga na lam, Myen hpyen atsuya hpe shawa shang lawm lu na chyinghka hpaw tawn ya na lam hta aja awa shadut na lam ni re. US gaw ya aten hta Myen mung hte seng nna jahkrat tawn ai sanction policy ni yawng hpe ningpawt nna bai sawn aru mayu ai, dai makan ngut lu hkra aten la mayu ai. Jahkrat tawn ai sanction ni a lam hpe mung sharawt nna myit yu na re. Naw myit yu nga ai aten hta sanction lam gaw maren grin nga na re. Ra ai lam byin pru yang jat pyi jat bang na re. Ndai hpe SPDC tup hkrak chye na ra nga ai.

4. US gaw 2010 hta galaw na ra-lata a matu shingdang ai dingbai dingna ni n nga ai, mung shawa yawng mayawng shang lawm lu ai ra lata byin hkra, galaw ra mara yawng hpe lajang ai hta shang garum na lam re. Ndai tsang de du lu na matu Myen maga de nna US a matu myit mada shara nga na re, ngu ai sakse madun dan ra ai. Aung San Suu Kyi hpe rim shingdang ai lam hta na lawt shangun ai gaw dai baw sakse langai rai na re. Shada da kam hkat lu ai de du lu hkra jawm galaw ai makan lit lam ni gaw, ga shadawn, nang-hpam ai baw shapraw ai, dut sha ai lam hpe ru-gawt tsan kau na lam; shawa hkamja lam hte lamu ga ginra (environment) hkam ja lam, majan kaba #2 hta hkrat sum ai ni a angaw angam tam mahkawng na lam ni lawm nga ai.
5. 1991 e hpang nna Myen mung manghkang lam gaw ASEAN a lit re, ngu wa ai ladat byin wa ai majaw, ASEAN hte US, European Community ni hte lam shai mat wa sai; ASEAN gaw sanction lang ai hpe n ra ai, mung shawa sha machyi hkam ai, nga ai. Dai ni US policy hta sanction lam hpe jep sagawn yu ga, ASEAN hte myit hkrum na mai ai; tim, democracy ningpawt gawgap lam hta ASEAN tsun shaga na n-gun grai kya lai wa sai. Dai ni US policy gaw democracy sharawt lam hta n-gun kaba jat bang na lam re. Ndai lam hta aja wa shadut na lit gaw dai ni US la shang wa ai lit ningnan rai nga ai. Ndai lam hku nna sanction lam de aten du jang jawm sawn yu na re.

6. November 15 hta Singapore e galaw na ASEAN Summit ningbaw zuphpawng hta US mung lawm na rai, Myen Prime Minister Thien Sein mung lawm na re. US hte SPDC zuphpawng ginra e shaga hkat ai lam gaw manghkang n rai na sai. Lahkawng maga a matu US policy majaw lit ningnan law law pru nga sai.

7. Thai-Burma ga jarit marawn dingyang hku nna matsan chyaren ni tut hprawng shang wa nga ai, n shawp ai baw hpaga galaw ai ni pru pru shang shang rai nga ai. Dai ni du hkra lahkawng maga de nna ndai manghkang hpe shading nna mahtai tam ai lam n nga ai. US policy a majaw Thai atsuya ya gaw, SPDC hpe ndai lam US a man e mai tsun sai. Ndai policy a majaw SPDC lit la ra ai lam gaw US myit mada ai lailen sharai ai lam hta lawm nga chyalu re.

8. SPDC gaw nuclear laknak masa hta chya pa ginsup ai lam, North Korea hte mazum ai lam ni nga nga ai; ndai ni gaw Thailand a matu tsang shara kaba rai nga ai. Nuclear laknak lam hte seng nna jahkrat tawn ai UN Resolution 1874 hpe US gaw North Korea, Iran hkan ya hkan shatup na lam shakut nga chyalu re; policy ningnan a majaw ndai lam hpe SPDC n mai koi mat sana re. US gaw SPDC hpe Resolution 1874 hkan shatup shangun sana re.

9. Laiwa sai ten hta Thai atsuya gaw, SPDC n shawp n kap ai bungli lam hpe chye lawm tim tinang ra ai daw, tsun mayu ai baw hpaga shabyin daw hpe sha mu ai zawn rai nna, yupmang mu ai zawn re policy ni lang lai wa sai. US policy a majaw Thai mung atsuya a matu mung lit ningnan pru ra ai.